Huzur Hakkı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

İşletmelerde yönetim kurulu üyeliği gibi üst düzey pozisyonlarda bulunan kişiler görevde bulundukları süre içerisinde üstlendikleri sorumlulukların gereği olarak bazı risklerle karşı karşıya kalabilirler. Bunun karşılığı olarak üst düzey pozisyonlarda görev alan kişiler bazı haklar kazanır. Bu haklardan en önemlisi yapılan iş karşılığında hak kazanılan ücrettir. Bu ücretin ödenebilmesi için işletmelerin başvurdukları en önemli müesseselerden bir tanesi huzur hakkıdır. “Huzur hakkı ne demek?”, “Huzur hakkı ödemesi nasıl yapılır?” gibi soruların cevapları ve konuya ilişkin detaylı bilgi yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak ele alınmıştır.

Huzur Hakkı Nedir?

İşletmeler yönetim kurulu üyelerine sundukları hizmet, üstlendikleri sorumluluklar ve elde ettikleri başarılar doğrultusunda günlük, aylık veya yıllık dönemlerde belirledikleri ücreti nakit veya kazanç payı şeklinde ödeyebilirler. Herhangi bir ücret ödenmemesi durumunda işletme sahipleri işletmenin varlıklarından bu ücreti temin etme yolunu seçebilir. Ancak bu durum işletmenin gelir-gider dengesini bozacağından ve vergi uyumsuzluklarına neden olacağından çok tercih edilen bir yöntem değildir. Bu durumda işletmeler kâr payı dağıtımı veya huzur hakkı gibi diğer seçenekleri değerlendirebilir. Kâr payı dağıtımı işletmeler için yüksek vergi yüküne neden olabilen bir yöntemdir. Bu  nedenle işletmeler vergi avantajı sağlayan alternatif yöntemlere yönelebilirler. Bu yöntemlerden en önemlisi huzur hakkı olarak bilinen yöntemdir. Türk Ticaret Kanunu'nun 394. maddesinde yönetim kurulu üyelerine sundukları hizmet ve aldıkları riskler karşılığında maaşlarına ek olarak huzur hakkı ödenebileceği ifade edilmektedir (1).

Huzur Hakkı Ödemesi Kimlere Yapılır?

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 394. maddesinde huzur hakkı ödemesi alabilecek kişiler açık bir şekilde yer almaktadır. Bu maddeye göre yönetim kurulu üyelerine ödenecek tutar sözleşmeyle veya genel kurulun aldığı kararla belirlenen miktarda kâr payı veya ikramiye ödenebileceği gibi huzur hakkı ödemesi de yapılabilir (2). Bir diğer ifadeyle huzur hakkı ödemesi anonim şirketlerde görev alan yönetim kurulu üyelerine yapılır. Bunun yanı sıra, bu konuda kanunda açık bir ibare yer almamakla birlikte, limited şirket müdürlerine de huzur hakkı ödemesi yapılabilir (3).

Huzur Hakkı Ödemesinde Vergilendirme

 Yönetim kurulu üyelerine ve şirket müdürlerine yaptıkları hizmet ve toplantıya katılım sağlama gibi yüklendikleri sorumlulukların karşılığı olarak ödenen huzur hakkı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesine göre ücret olarak değerlendirilir. Bir başka ifadeyle bir işverenin işyerine bağlı çalışanlara hizmetleri karşılığında ödemekle yükümlü olduğu ücretin ikramiye, tazminat, huzur hakkı gibi başka yollarla ödenmesi o ödemenin ücret olduğu gerçeğini değiştirmez (4). Bu nedenle ücret olarak nitelendirilen huzur hakkı ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı (kesintisi) yapılması zorunludur (G.V.K madde 94). 

Huzur Hakkı Nasıl Hesaplanır?

Huzur hakkı muhasebe kaydı yapılırken şirketler tarafından, ödenen huzur hakkı tutarlarının netten brüte huzur hakkı hesaplama formülü ile brütleştirilerek elde edilen tutar üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması ve brüt tutarın da gider olarak işlenmesi gerekir. Peki huzur hakkı nasıl hesaplanır? Muhasebe kaydı için huzur hakkı hesaplanırken öncelikle brüt maaştan huzur hakkı stopaj oranı (gelir vergisi) ve damga vergisi gibi tüm kesintiler çıkarıldıktan sonra elde edilen net maaşın hesaplanması gerekir. Merak edenler için huzur hakkı karar örneği şu şekilde olabilir.:

1. Dönem: 2023 Ocak - Haziran Dönemi 
2. Net huzur hakkı tutarı: 20.000,00 TL
3. Gelir vergisi tutarı: 3.561,21 TL
4. Damga vergisi matrahı: 23.741,41 TL
5. Damga vergisi tutarı (%0,759): 180,20 T
6. Brüt huzur hakkı tutarı: 23.741,41 TL    

Huzur Hakkı Hesaplanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşletmenin finansal sürdürülebilirliği açısından yapılan ödemelerin mali tabloya uygun olması oldukça önemlidir. İşletmenin mevcut mali durumuna uygun olmayan huzur hakkı ödemeleri işletmenin mali yapısını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle huzur hakkı ödemelerinde dikkate alınması gereken en önemli noktalardan bir tanesi işletmenin finansal sağlığını ve ödeme kapasitesini değerlendirerek planlama yapılmasıdır.

Ek olarak huzur hakkı ödemesinin belgelenmesi de vergide mutabakat sağlanabilmesi açısından büyük önem taşır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 238. maddesine göre işverenler her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu düzenlemeye mecburdur (5). Bu nedenle Gelir Vergisi Kanunu kapsamında ücret olarak değerlendirilen huzur hakkı bordrosu düzenlenmesi zaruridir.

Huzur Hakkı Her Ay Ödenir mi?

Huzur hakkının ne zaman ödeneceğine yönetim genel kurul tarafından karar verilir. Bazı durumlarda huzur hakkı toplantı başına ödenebilir. Bununla birlikte huzur hakkının günlük ve aylık ödenmesi de mümkündür.

Huzur Hakkı Yıllık Ödenir mi?

İşletmeler huzur hakkı ödemesini genellikle aylık veya toplantı başına olacak şekilde belirlerler. Ancak bazı durumlarda huzur hakkının yıllık periyotlarla ödenmesi de mümkündür. Huzur hakkının yıllık ödenmesi işletmenin mali durumunun takip edilmesi açısından avantajlı olabilir. Bununla birlikte huzur hakkının yapılacağı tarihlerin öncesinde net bir biçimde belirlenmesi işletmelerin ve yönetim kurulu üyelerinin mali tablolarının daha sağlıklı yönetilmesi açısından önemlidir.

Sonuç olarak işletmelerin bünyesinde görev alan kişiler verdikleri hizmetin ve yüklendikleri sorumlulukların karşılığında işletmeden huzur hakkı ödemesi alabilirler.  Huzur hakkı ücret olarak değerlendirildiğinden muhasebe kaydının düzenli olarak tutulması önemlidir.